Psychowsparcie, psychoforum, psychosfera, uczucie i emocje - przyjemne i nieprzyjemne, psychopomoc, psychobaza

EMOCJE PIERWOTNE I WTÓRNE - KRYTERIA KLASYFIKACJI DO GRUPY EMOCJI PIERWOTNYCH .
Podział na emocje pierwotne i wtórne W psychologii emocji, poza problemem kategoria czy wymiar emocji, pojawia się problem podziału na emocje pierwotne i emocje wtórne a z tego bezpośrednio wynika problem czy są uczucia i emocje i czy są to dwie różne rzeczy.
EMOCJE PIERWOTNE :
Pomijając wszelkie b. wyraźne różnice teoretyczne wydaje się, że większość autorów zgadza się z tym, że kryterium przynależności do emocji podstawowej jest przede wszystkim mechanizm biologiczny (kryterium biologiczne), który leży u podłoża emocji. Pierwotne emocje to te, w których wyraźnie istnieje mechanizm biologiczny, podłoże biologiczne (zawsze istnieje podłoże biologiczne, ale tu wyraźnie jest mechanizm neurofizjologiczny), wyraźne struktury biologiczne, które wyznaczają dany sposób przeżywania, pewien sposób jakości interakcji. Poza tym emocje pierwotne to te, które dzięki wyraźnemu mechanizmowi biologicznemu (podkładowi neurofizjologicznemu) występują u wielu gatunków, nie przynależą tylko człowiekowi. Jest pewna ciągłość ewolucyjna z gatunkami niższymi bo te same struktury biologiczne występują w gatunkach niższych niż człowiek i u człowieka.
Kryterium biologiczne wskazuje na to, że
l) jest konkretny mechanizm biologiczny (emocje pierwotne związane są z konkretnymi strukturami biologicznymi (z konkretnymi mechanizmami neurofizjologicznymi precyzyjnie rzecz biorąc
2) emocje pierwotne występują u wielu gatunków, nie tylko u człowieka także u gatunków niższych (u zwierząt niższych - nie u robaka, ale u szympansa => u ssaków przede wszystkim).
Kryterium powszechności występowania emocji u wszystkich ludzi. Emocje pierwotne inaczej podstawowe (różnie można mówić, tutaj o emocjach pierwotnych w znaczeniu tych fundamentalnych, podstawowych) one towarzyszą człowiekowi od samego początku, człowiek nie musi się ich uczyć. Te emocje (stany emocjonalne) występują u wszystkich ludzi bez względu na rasę, narodowość np : emocją pierwotną (podstawową), występującą w każdej kulturze jest emocja gniewu, emocja wstrętu, emocja zdziwienia, emocja smutku, emocja radości. Niektórzy żeby być bardziej precyzyjnymi mówią, że do emocji pierwotnych należą te, które ujawniają się zaraz po urodzeniu w l roku życia. Oczywiście jest to wzmocnienie tego argumentu biologicznego.
Kryterium pierwotności (podstawowości) do emocji pierwotnych należą emocje, które związane są z najbardziej istotnymi zadaniami adaptacyjnymi u zwierząt i u ludzi. Jest możliwość spełniania najbardziej podstawowych zadań adaptacyjnych przez człowieka i przez zwierzę wyższe. Zadanie adaptacyjne to np. obrona przed niebezpieczeństwem, reprodukcja, eksploracja, orientacja na rzeczywistość. Zadania adaptacyjne wiążą się bezpośrednio z pewnymi reakcjami, odpowiedziami i to, że te odpowiedzi zawsze występują ilekroć występuje uruchomienie danego motywu, zadania adaptacyjnego potwierdza fakt pierwotności emocji.
Kryterium uniwersalności biologicznej oraz uniwersalności kulturowej, czyli bez względu na kulturę pojawiają się te same stany emocjonalne. Jest to niekwestionowane kryterium. Żeby odpowiedzieć na pytanie, co jest podstawową emocją a co jest wtórną emocją trzeba odpowiedzieć na pytanie jaka jest natura zwierząt czy wystarczy uniwersalność biologiczna do tego żeby zakwalifikować daną emocję do emocji pierwotnych, podstawowych. Czy zwierzę przeżywa poczucie winy, wstyd, uczucia moralne, religijne, uczucia praksyczne - związane z wykonywaną pracą, działalnością (czy w ogóle może wykonywać pracę) ? Jeśli założymy, że zwierzę nie przeżywa takich uczuć jak wstyd, wina, lęk egzystencjalny to wskazuje bezpośrednio na to, że człowiek ma inną naturę. Jeśli szukamy w naturze przyczyn pierwotności musimy powiedzieć jaka jest natura człowieka, czyli co jest pierwotne u człowieka. Zakładamy, że natura człowieka jest osobowa. W naturze osobowej jest coś co nazywa się emotywnością. Emotywność to dyspozycja w ogóle do przeżywania emocjonalnego pewnych jakości emocjonalnych. Ta emotywność, jest atrybutem osobowym, jest to pojęcie bardziej filozoficzne (tak jak racjonalność jest wpisana w naturę osobową, tak samo emotywność). Ta emotywność ma inny charakter niż emotywność zwierzęcia. Człowiek ma naturę osobową związaną z racjonalnością, rozumnością w efekcie inny będzie układ elementów podstawowych, które odpowiadają za sposób odpowiadania (jakość reakcji) za odpowiedź na pewne formy interakcji. Pierwotność emocji byłaby związana i musiałaby uwzględnić poza uniwersalnością biologiczną, kulturową również naturą osobową człowieka => te emocje są pierwotne u człowieka, które wypływają z jego natury osobowej. W efekcie do emocji pierwotnych (podstawowych) u człowieka będzie należał także lęk egzystencjalny, wstyd, wina w tym układzie te emocje nie występują u zwierząt, występują tylko u ludzi. Te stany emocjonalne można kształtować, wzmacniać lub osłabiać to jest kwestia psychologii wychowawczej, klinicznej i psychologii szeroko pojętych oddziaływań na człowieka, rozwoju człowieka. Człowiek bardzo daleko odszedł od natury zwierzęcej dzięki kulturze jaką wytwarza. Dzięki naturze osobowej bardzo daleko odeszliśmy od zaplecza biologicznego. Człowiek w tym momencie można powiedzieć dysponuje naturą biologiczną, może ją wykorzystywać na różne sposoby dzięki posiadaniu pewnych atrybutów, które są atrybutami osoby. Lęk człowieka mimo porównywalności uczestniczących w nim mechanizmów biologicznych nie jest takim samym lękiem, jak lęk zwierzęcia z uwagi, że inna jest natura. Natura osobowa nasyca sobą i powoduje, że ten lęk jest wręcz inaczej przeżywany. W przeżycia te włączają się systemy pewnych ocen, wartościowania, doświadczeń kulturowych, nacisków itd. Natura osobowa powoduje inne spełnianie się mechanizmów biologicznych. Biologia jest niejako przesycona tą innością natury i nią zdominowana, bo ta natura jest jakościowo wyższa i będzie zawsze dominować. Człowiek biologicznie podlega wpływom natury , ale dzięki temu, że ma naturę osobową może to zaplecze wykorzystywać w różny sposób, może im b. silnie ulegać lub nie. „Stan depresji ducha" powoduje zanik, obniżenie sprawności biologicznej, dlatego człowiek ma świadomość mniejszych szans. Jeżeli człowiek zostanie zniewolony przez własny stan chorobowy, obniża się stan ducha ale na tyle on się obniży, na ile biologia go ogarnie, na ile człowiek da się biologii. Heroizm ludzki polega na tym, że walczy on jak gdyby ze swoją biologią, z własnym stanem chorobowym i często go przezwycięża. To jest dziwny mechanizm. Natomiast jeśli człowiek ma świadomość mniejszych szans i podda się biologii bo np. wie, że ma nowotwór i dopuści do świadomości to, że ma mniejsze szansę na dysponowanie biologią, jak dopuści to do świadomości może nastąpić upadek ducha stan depresji i w efekcie może nastąpić szybkie zejście tego człowieka. Kluczem jest to co dyktuje stan natury osobowej, często jest to kluczem do zrozumienia emocji u człowieka.
Reasumując: argumenty na rzecz emocji pierwotnych to uniwersalność biologiczna, uniwersalność kulturowa, argument natury osobowej. U człowieka emocja musi się spełniać inaczej, ponieważ ma on naturę osobową i w tej naturze jest coś co powoduje inne nasycenie, inną jakość doświadczeń. Natura osobowa dyktuje jednocześnie inność stanów i inne kategorie emocji, które nie występują u zwierząt.